Öleni, borçlardan kurtarmalıdır

Osman Ünlü Hoca’dan sohbetler

Sual: Ölen bir kimsenin, geride bıraktığı borçlar ve kul hakları varsa, öleni bu borçlardan ve bu haklardan kurtarmanın bir yolu, bir usulü var mıdır?

Cevap: Bir kimse, ölür ölmez, bunun borçlarını bir an önce ödemelidir. Çünkü borçları ödenmedikçe, ölen kimsenin ruhu, iyiler derecesine kavuşamaz. Ölen erkek ise, zevcesine, hanımına vaktiyle ödemediği mehir parası da, borcudur. Verilmemiş, birikmiş zekât, fıtra da borçtur. Hırsızlık etmesi, zor ile alması da borcudur. Meyyiti kabre koymadan önce, borçlarını ödemek mümkün olmaz ise, meyyitin yakın akrabasından biri, bu borcu Havâle üsulü ile, kendi üzerine alır. Yani borçlar bunun olur. Böylece, hak sahiplerinin kabul etmesi ile, meyyit borçtan kurtulmuş olur. Bu yol, havâle üsulüne tam uymuyor ise de, meyyitin ihtiyacı çok olduğu için, İslamiyet buna izin vermiştir. Peygamber efendimiz borçlu olarak ölen birinin cenaze namazını kılmak istememişti. Eshab-ı kiramdan Ebu Katâde-i Ensârî hazretleri, meyyitin borcunu, bu usül ile, kendi üzerine alarak kabul edince, Resulullah efendimiz cenaze namazını kılmayı kabul buyurdular. Bu meyyitin borcu iki dinar, yani 4,8 gramlık iki altın olup, Resulullah efendimiz, Ebû Katâde hazretlerine;

-Bu iki altın borç, senin üzerine oldu mu ve meyyit borçtan kurtuldu mu? diye sual etti. Ebû Katâde hazretleri de;

-Evet deyince, Resulullah efendimiz, cenazenin namazını kıldı.

Görülüyor ki, yabancı bir kimse de borcu kendi üzerine alırsa, meyyit borçtan kurtulmaktadır. Borcu üzerine alan kimsenin alacaklıya “Meyyite hakkını helal et!” demesi uygun olur. Böyle helalleşme ile, meyyit borçtan tamamen kurtulur.

Gerek böyle, gerekse, İslamiyetin gösterdiği başka yollar ile, meyyit, borçlardan, üzerindeki haklardan kurtarıldıktan sonra, ölenin varsa vasiyeti yerine getirilmelidir. Günah olan bir şeyi yapmak için vasiyet etmek sahih olmaz. Böyle vasiyetler yerine getirilmez. Böylece, meyyit, vasiyetten hasıl olan sevaptan ve duadan mahrum bırakılmamış olur.

Sual: Şirk ne demektir ve müşrik diye kime denir?

Cevap: Şirk, Allahü teâlâya, herhangi bir şeyi ortak yapmak, bir şeyi Ona benzetmek demektir. Allahü teâlâya bir şeyi benzeten veya ortak yapan kimseye müşrik, benzetilen şeye de şerik denir.