Depozito uygulaması geliyor!

Çevre ve Şehircilik Bakanı Kurum, “2023’e kadar tüm içecek ambalajlarında depozito uygulamasına geçeceğiz.” dedi.
90’lı yıllarda yoğunlukla uygulanan ve ciddi sonuç alınan depozito sistemine geri dönülüyor. Düzenlemenin Meclis’ten geçmesiyle birlikte bakanlık tarafından belirlenecek içecek şişelerinin artık boşu da para edecek. Şişe başına ödenecek ücreti ise bakanlık belirleyecek. Uygulama ile hem çevrenin korunması hem de atıkların ekonomiye kazandırılması amaçlanıyor.

Sıfır atık projesi ile başlatılan çevreyi koruma ve israfın önüne geçilmesine yönelik seferberlik kapsamında iki kritik adım daha atılıyor.
Bunlardan ilki olan ve geçtiğimiz Ağustos ayında Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanan 100 günlük eylem planında da yer alan, plastik poşetlerin çevre koruma faaliyetleri kapsamında ücretlendirilmesine ilişkin düzenleme hazırlanan torba yasanın içerisinde Meclis’e sunuldu.
Önümüzdeki günlerde Meclis’ten geçerek yasalaşması beklenen düzenleme ile alışverişlerde ücretli poşet dönemi de resmen başlamış olacak.
25 kuruş olacak
Yeni dönemde 15 mikron ila 50 mikron arası kalınlıkta olan plastik alışveriş poşetleri, market kasalarında tüketiciye ücretli olarak verilmeye başlanacak. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenen rakama göre alışverişlerde poşetlerden alınacak ücret ise 25 kuruş olacak.
Ücretsiz poşet verene 5 bin TL ceza
Alışverişlerde müşterisine ücretsiz poşet vermeye devam edenlere ise m2 bazlı ceza modeli uygulanacak. Düzenlemeye aykırı olarak plastik poşetleri ücretsiz verdiği tespit edilen satış noktalarına depo alanı hariç kapalı satış alanının her m2′ si için 1O TL idari para cezası verilmesi planlanıyor. Bu da 500 m2 bir market için 5 bin TL ceza anlamına geliyor.
Plastik poşeti geri dönüştürebilmenin maliyeti üretim maliyetinden daha fazla.
Kişi başı yılda 440 poşet
Bakanlığın yaptığı araştırmaya göre Türkiye’de kişi başı yılda ortalama 440 plastik poşet kullanılıyor. Poşetleri ücretli hale getirerek kişi başı kullanımının 2019’da 440 adetten 90’a, 2025 yılında ise 40’a düşürülmesi hedefleniyor. Böylelikle poşetlerde tasarrufun yüzde 90’a ulaşacağı düşünülüyor.
Poşet yükünden kurtaracak
1 yılda tüketilen poşet miktarı 35 milyar adeti buluyor. Bir poşetin doğada yok olmasının yüz yılları bulduğu göz önünde bulundurulursa çevreye pozitif anlamda ciddi katkı sunacak olan uygulama başta marketler olmak üzere çok sayıda iş yerini de büyük bir poşet yükünden kurtarmış olacak.
Öte yandan alışveriş poşetlerine ücret uygulamasının yer aldığı ‘Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nde dikkat çeken bir düzenleme daha yer alıyor.
Ambalajı getiren depozitosunu alacak
Düzenlemeye konulan bir madde ile 90’lı yıllarda özellikle içecek şişelerinde yoğun olarak uygulanan ve geri dönüşümde büyük başarı sağlayan depozito iadesine geri dönülüyor.
Ambalaj atıkları içerisinde önemli bir miktarı oluşturan ve çevre kirliliğine sebep olan plastik ambalaj atıkları başta olmak üzere içecek ambalaj atıklarının etkin bir şekilde toplanarak depolama sahasına giden atık miktarının azaltılması ve çevre kirliliğinin önlenmesinin sağlanması için içecek ambalajlarına zorunlu depozito uygulanacak.
Depozito uygulaması için kullanılan akıllı kumbaralar
Ürünleri bakanlık belirleyecek
Çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla depozitoya tabi tutulacak ambalajları ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı belirleyecek. Yine depozito sisteminin uygulanmasına yönelik usul ve esaslar da bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle netleşecek.
Satış noktaları katılmak zorunda
Yeni düzenlemeye göre depozito kapsamındaki ambalajlı ürünlerin satışını gerçekleştiren satış noktaları uygulamaya katılım sağlamakla yükümlü olacak.
Depozito sistemini uygulayan ülkelerde geri dönüşümde yüzde 90 başarı elde edildiği belirtiliyor.
Akıllı kumbaralar
Çok sayıda ülkede uygulanan ve yüzde 90 verim alınan depozito uygulaması cam, pet ve teneke ambalajlar icin uygulanacak. Toplama ve depozito bedellerinin ödenme kısmında ise mekansal ve bölgesel olarak farklı uygulamalar gündeme gelebilecek. Depozito sisteminin uygulandığı ülkelerde akıllı kumbaralar ile toplama işlemi gerçekleştiriliyor. Kumbaralara atılan ambalajlar üzerlerinde yer alan ayırt edici barkod ile makinalarda ayrıştırılırken, ödemeler ise bu kumbaralar üzerinden gerçekleştiriliyor.
Düzenlemeye aykırı davrananlara ise ton başına ceza kesilecek. Depozito uygulanmadan yıllık piyasaya sürülen ambalaj için piyasaya sürenlere ton başına 100 Türk Lirası idari para cezası verilmesi öngörülüyor.
Verilere göre, 2050 yılında plastik atık miktarı, denizlerdeki balık sayısını geçecek.
Cari açığı azaltacak
Depozito uygulaması ile çevrenin korunmasının yanı sıra geri dönüşüm oranlarında artış sağlanarak ekonomiye katkı sağlanması beklenirken, sanayiye kaliteli ham madde sağlanması, ithalatın ve cari açığın da azaltılması hedefleniyor